سبک زندگی حسینی (ع)

الگوهای مکتبی، الگوی همه جانبه امت برای راه یابی به کمال و خودسازی و بندگی اند.
حسن بن علی علیه السلام نیز از این اسوه‏های کامل و الگوهای همه جانبه برای زندگی فردی و اجتماعی و روش‏های اخلاقی، عبادی و سیاسی است.
در عصر بازسازی ایمانی و فرهنگی، توجه به ابعاد الگویی امام حسین علیه السلام ضروری است. آن حضرت، تنها در کربلا و در زمین حماسه و جهاد شهادت، الگوی ما نیست، بلکه در عرصه‏های معنوی، اخلاقی، معاشرت، ادب و بزرگواری، تهجد و شب زنده داری، سخاوت و جوانمردی، انس با قرآن و تکریم انسان در یک کلمه، در «سبک زندگی اسلامی» برای ما الگو و معیار است. در این نوشته با گوشه‏ هایی از سیره حسینی و رهنمودهای او که ما را با حیات طیبه دینی آشنا می‏سازد، آشنا می‏شویم:
1. خداباوری و ایمان
عقیده ‌به خدا و باور داشتن «مبدأ و معاد»، کلمه نخست بیداری و مسلمانی است.
حسین بن علی علیهما السلام زندگی را بر پایه خدامحوری قرار داده بود و خدا را صادق و رازق و شاهد و عادل می‏دانست و همه کارهایش را برای رضای او انجام می‏داد و حتی اگر خونش را نثار می‏کرد و شهادت طلب بود، برای خدا بود و در آخرین لحظات حیات هم در گودی قتلگاه، نجوای عاشقانه اش با معبود، «الهی رضی بقضاءک، لا معبود سواک» بود. و در طول سفر کربلا، بارها با تکیه بر «انا لله و انا الیه راجعون» از اویی و به سوی اویی را مطرح کرد. وقتی هم اوضاع نابسامان کوفه و تجمع کوفیان برای جنگ با او را مطرح می‏کردند، می‏فرمود: «حسبی الله و نعم الوکیل»1 و تکیه گاهش فقط خدا بود.
بر اساس همین باور بود که عشق به خدا داشت و مناجات او را دوست می‏داشت و شب عاشورا را مهلت گرفت تا به تهجد و تلاوت و انس با خدا و قرآن بپردازد و در اوج نبرد عاشورا، به «نماز ظهر عاشورا» پرداخت. از این رو، من و تو هنگام زیارت آن امام شهید، چنین گواهی می‏دهیم: «اشهد انّک قد اقمت الصلاه...».2
2. آزادگی و عزت
خداوند، بندگان را آزاد آفریده و آنان را آزاد از قید و بندهای ظالمانة بشری می‏پسندد.
خدا عزیز است و برای پیامبر و اهل ایمان هم عزت را می‏پسندد «و الله العزه و لرسوله و للمؤمنین»3
عزت و آزادگی به آن است که انسان، کرامت و شرافت خویش را بشناسد و تن به پستی و ذلت و حقارت ندهد، ظلم ار نپذیرد، به پستی گناه آلوده نشود و اسیر دنیا نگردد. حفظ این جایگاه، مجاهدت‏هایی را می‏طلبد و گاهی باید جان داد، تا عزت و آزادگی را حفظ کرد.
امام حسین علیه السلام می‏فرمود: «موت فی عزٍ خیرٌ فی ذَلٍّ»4؛ مرگ با عزت، بهتر از زندگی ذلیلانه است.
بر ما گمان بندگی زور برده اند
ای مرگ، همتی که نخواهیم این قیود
صحنة کربلا، جلوه ای از آزادگی بود. آن حضرت را میان دو امر مخیر کرده بودند: ‌یا مرگ و کشته شدن، یا ذلت و تسلیم. او مرگ با افتخار را پذیرفت و به استقبال شمشیرها رفت و با شعار «هیهات منا الذله» خط بطلانی بر زندگی حقیرانه و مذلت‏بار کشید.
او به سپاه دشمن هم که رفتارهای ناجوانمردانه داشتند، فرمود: اگر دین ندارید و از روز قیامت نمی ترسید، در دنیایتان آزاد مرد باشید: «فکونوا احراراً فی دنیاکم»5
گر شما را به جهان دینی و آیینی نیست
لااقل مردم آزاده به دنیا باشید
این گونه است که حریت و عزت، از شاخصه‏های «زندگی حسینی» و «حیات عاشورایی» به شمار می‏رود.
3. شجاعت و حماسه
داشتن دلی استوار در برخورد با سختی‏ها و نترسیدن از مشکلات و مرگ و دشمن در مبارزات و مرگ و دشمن در مبارزات، جلوه‏ای از «شجاعت» است. ریشه حماسه آفرینی‏های «میدانی»، شهامت و شجاعت «روحی و درونی» است.
شکستن ابهت دشمن و به سخره گرفتن تهدیدهای او از کسانی بر می‏آید که شجاع و غیور و بی‏باکند و همین خصلت هم ریشه در ایمان به خدا دارد.
وقتی امام حسین علیه السلام به سمت کوفه می‏رفت، کسانی از دگرگون شدن اوضاع کوفه و بی وفایی مردم و بگیر و ببندهای حاکم کوفه و خطرات آینده می‏گفتند. اما پاسخ امام این بود که: «لَیسَ شأنی من یخاف الموت» شأن و موقعیت من، موقعیت کسی نیست که از مرگ بترسد.
و می‏فرمود که: نه چون بردگان فرار می‏کنم و نه تن به ذلت می‏دهم.
تو اسوه شهامتی، معلم شهادتی
خوشا کسی که پا نهد به مکتب ولای تو
وفاست وامدار تو، حماسه یادگار تو
حیات دین ز خون تو، خداست خون بهای تو7
خصلت شجاعت، در همه بنی هاشم بود. در خطابه حماسی امام سجاد در مجلس یزید، که لرزه بر حکومت او انداخت، از جمله به این صفت اشاره داشت که به ما خاندان، علم و حلم و بخشندگی و شجاعت عطا شده است (اعطنا العلم و الحلم و السماحه و الشجاعه).8
حسین بن علی علیه السلام در سخت ترین حالات در روز عاشورا هم روحیه خود را نباخت و استوار و سرافراز ماند. برخی از شاهدان صحنه اعتراف کرده اند که ما هرگز کسی را که فرزندان و خویشان و یارانش کشته شوند و خودش همچنان پابرجا و نستوه و با جرأت و شهامت ایستاده باشد، همچون حسین ندیده ایم.9
شجاعت حسینی نیز، درسی است که پیروان او باید از او بیاموزند و عاشورای او را سرلوحة زندگی قرار دهند. حضرت امام درباره این حماسه فرمود: «ماه محرم، ماه حماسه و شجاعت و فداکاری آغاز شد، ماهی که خون بر شمشیر پیروز شد...».10